110 yıl önce Sinop’ta yaşanan pandemi dönemi

Bundan tam 110 yıl önce Sinop’ta baş gösteren kolera salgınında 20 günde 193 kişi hayatını kaybetti. 

Tarihte önemli bir liman kenti olan Sinop‘ta, yakın tarihe kadar salgın hastalıklardan halkı korumak için 3 bin kişilik bir karantina bölgesi olduğunu ve yaklaşık bir asır önce kentte yaşanan kolera salgınında 20 günde 193 kişinin hayatını kaybettiğini biliyor muydunuz?

Covid-19 salgını tüm dünyayı tehdit etmeye devam ederken, Sinop’ta yaşanmış eski salgın hastalıklarla ilgili kaleme alınmış bir kitap tarihe, hatta günümüze ışık tutuyor. Aslen Sinoplu olan Prof. Dr. İbrahim Başağaoğlu’nun kaleme aldığı “20. Asrın Başlarında Sinop’ta Görülen Bulaşıcı Hastalıklar” başlıklı kitapta çok önemli detaylar mevcut. Bu sıralar çokça duyduğumuz ve hatta yaşadığımız ‘Karantina’ kelimesi kitabın en önemli detaylarından biri. 1922 yılında Sinop Sıhhiye Müdürü Doktor Mehmet Said tarafından kaleme alınan ve Osmanlı Türkçesiyle neşredilen Sinop Sancağı Cüz, isimli eserden de faydalanılan kitap, aslında izolasyon, karantina, dezenfektasyonun ne kadar önemli ve hayati olduğunu gözler önüne seriyor.

3 BİN KİŞİLİK KARANTİNA ALANI
Eserde, Sinop’taki 3 bin kişilik karantina alanından da bahsediliyor. Ayrıca Sinop’taki karantina alanlarının 1897 yılında civar köylerden Karakum’daki Nisi mevkiine nakledildiği ve oradaki köy halkının da Sinop’a yerleştirildiği aktarılıyor. Kitapta: “Ekrem Kadri Unat, Türkiye Tarihi’nin Son Yüzyılında Sağlık Müesseseleri isimli yazısında 20. asrın başlarında Sinop Tahaffuzhanesinin 3 bin kişilik olduğu belirtilmektedir. Sinop merkezde bir Karantinahane ve kasabanın yirmi dakika kuzeyinde bir tahaffuzhane vardır. Karantinahane binası 1915 senesinde Rusların bombardımanı ile tahrip edilmiştir. Sinop’taki karantina idaresi liman dahilinde beş lira aylık kira ile bulunan Evkafa (Vakıf) ait bir kahvehanede işlerini yürütmekteydi. Tahaffuzhanede ise altı ay evveline gelinceye kadar her türlü teferruatı ile beraber muntazam bir etüv dairesinden başka bir şey yoktu. Sayısı otuzdan fazla barakalar, hastane ve tecrithâneler, iskeleler bakımsızlık yüzünden umumiyet itibariyle harap olmaya yüz tutmuştu. Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekaletinden peyderpey gönderilmekte olan ödenek ile bazı noksanları görülen etüv dairesiyle barakalardan bazıları umumi ve hususi kordonlar tamamen tamir edilmiştir” deniliyor.

Kitapta Sinop halkının günün şartlarına göre hangi hastalık ve salgınlarla baş etmek zorunda kaldığı da anlatılıyor. Bundan yaklaşık sadece bir asır önce Frengi, Sıtma, Verem, Lekeli Humma ve Kolera gibi hastalıkların yol açtığı yaralar da gözler önüne seriliyor.  

SİNOP’TA 20 GÜNDE 193 KİŞİ ÖLDÜ
Hindistan’da başlayan kolera pandemisinin 1831 yılında ülkemizde görüldüğü belirtilen kitapta, zaman zaman salgınlara yol açan hastalığın birçok kişinin ölümüne neden olduğu hatırlatılıyor. Kaynağa göre: 1910 yılında Sinop’ta baş gösteren kolera salgını oldukça korkunç sonuçlara yol açtı. 20 gün süren salgında tam 193 kişi hayatını kaybetti. Prof. Dr. İbrahim Başağaoğlu kitabında salgını şöyle anlatıyor; ” Türkistan ve Buhara taraflarından Hicaz’a gidenler arasında kolera hastalığı mevcut olduğundan bunların Sinop Tahaffuzhanesinde karantinaya tabi tutulması hükümetçe kararlaştırılmıştı. Bu münasebetle faaliyete getirilmiş olan Sinop Tahaffuzhanesinde günlük üç dört vapur dezenfeksiyon işlemlerine ve yolcuları karantinaya tabi tutuluyordu. Tahaffuzhane kordonları jandarmalarla kontrol altına alınmış olduğundan karantinada bekleyenlerin dışarı ile ilişki kurmaları kesinlikle yasaklanmıştı. Hakikaten bu sırada hacılar arasında kolera ehemmiyetli bir derecede mevcut olduğundan günlük üç beş vakanın ortaya çıktığı haber alınıyordu. Bir Cuma günü kordon dahilindeki hacılardan beş on şahsın Cuma namazı kılmak üzere her nasılsa kordonu aşarak kasabaya gelmiş olmaları hastalığın Sinop’ta da görülmesine sebebiyet vermiş ve on beş yirmi gün kadar devam eden bir salgında toplam 238 kişi hasta olmuş, 193 kişi de ölmüştü. Bu esnada hastalık Sinop’ta ilişkileri fazlaca olan Gerze ve Boyabat kasabalarına da yayılarak epeyce kişinin ölmesine sebep olmuştu”.